-TZOB Genel Başkanı Bayraktar: “Çok değerli bir ürün olan, marketlerde kilogramı ABD
iç bademinin iki katı bir fiyatla, 75 liradan satılan Datça iç bademinde tek sorun üretimin yeterli olmaması”
-“7,53 bin ton iç badem ihraç ederek 65 milyon dolar kazanıyoruz. Bu rakam 650 milyon dolar neden olmasın?”
-“ABD, 834 bin ton iç badem üretirken, Avustralya 70 bin tonla ikinci, İspanya 40 bin tonla üçüncü, Türkiye, 13 bin tonla dördüncü sırada yer aldı”
-“Türkiye’nin 66 ilinde, 4,7 milyonu meyve veren, 7,9 milyon badem ağacı var. Bunların yanı sıra on milyonlarca yabani badem ağacı da ülkemizin hemen her tarafını
sarmış durumda”
-“Yabani badem ağaçları aşılanır, modern badem bahçeleri kurulursa, üretim olağanüstü bir hızla artar ve Türkiye fındık gibi değerli bir ihraç ürününe kavuşur”
-“Kabuklu badem üretiminde 8 bin 750 tonla Muğla birinci olurken, Mersin 8 bin 621 tonla ikinci, Antalya 5 bin 404 tonla üçüncü”
Ankara – 01.12.2013 – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, en iyi iç bademin Türkiye’de olmasına rağmen en çok bademi ABD’nin üretip, ihraç ettiğini bildirerek, “Çok değerli bir ürün olan, marketlerde kilogramı ABD iç bademinin iki katı bir fiyatla, 75 liradan satılan Datça iç bademinde tek sorun üretimin yeterli olmaması” dedi.
Bayraktar, yaptığı açıklamada, bademin Anadolu’nun en eski meyve türlerinden birisi olduğunu, Karadeniz bölgesi hariç Anadolu’nun hemen her yerinde yetiştiriciliğinin yapıldığını belirtti. Uzun yıllardır üretimi yapılan badem ağaçlarının büyük bir kısmının dağ ve tepelerde, arazi sınırlarında kendiliğinden tohumdan yetişmesinin farklı özellikler gösteren bir popülasyona neden olduğunu bildiren Bayraktar, bu durumun ıslah çalışmaları için bir avantaj taşıdığını vurguladı. Bayraktar, bademde verim ve kalitenin düşüklüğü ve standardizasyonun olmamasının ise bir dezavantaj oluşturduğunu belirtti.
-ABD, dünya üretiminin yüzde 79’unu karşılıyor-
Şemsi Bayraktar, şunları kaydetti:
“Bademde satış değeri yüksek ve pazara konu olanı iç bademdir. Uluslararası Fındık ve Kuru Meyve Konseyi’nin (INC) 2012 yılı verilerine göre dünyada 1,06 milyon ton iç badem üretimi var. ABD, 834 bin ton iç badem üretim ve yüzde 79 payla ilk sırada yer alırken, 70 bin ton üretimle yüzde 7 pay alan Avustralya ikinci, 40 bin ton üretim ve yüzde 4 payla İspanya üçüncü sırada bulunuyor. Ülkemiz yaklaşık 13 bin ton iç badem üretimi ve yüzde 1,2 payla dördüncü sırada yer aldı.
Türkiye’nin kabuklu badem üretimi 1997 yılında 33 bin ton iken, 2012 yılında, 1997’ye göre yüzde 143,2 artışla 80 bin 261 tona çıktı. Toplu badem meyveliklerinin alanı ise aynı dönemde yüzde 214 artışla 75 bin hektardan 235 bin 547 hektara ulaştı.
Kabuklu badem üretiminde 8 bin 750 tonla Muğla birinci olurken, Mersin 8 bin 621 tonla ikinci, Antalya 5 bin 404 tonla üçüncü, Denizli 5 bin 121 tonla dördüncü, Çanakkale 4 bin 91 tonla beşinci, Isparta 3 bin 916 tonla altıncı, Diyarbakır 3 bin 213 tonla yedinci, Balıkesir 2 bin 682 tonla sekizinci, Manisa 2 bin 660 tonla dokuzuncu, Elazığ 2 bin 456 tonla onuncu oldu.”
-İhracat 65, ithalat 102 milyon dolar-
Şemsi Bayraktar, kuru yemiş olarak tüketilen bademin, çikolata, şekerleme, pasta yapımında, badem yağının ise kozmetik ve ilaç endüstrisinde kullanıldığını belirtti.
Türkiye’de kişi başına iç badem tüketiminin 2001-2011 döneminde 0,66 kilogramdan 1,1 kilograma yükseldiği bilgisini veren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Bademde daha önce yüzde 90 olan yeterlilik derecesinin 2007 yılından itibaren tüketimdeki artış nedeniyle, düşerek 2011 yılında yüzde 82’ye geriledi.
Yurtiçi tüketimdeki yükselmeyle birlikte özellikle 2005 yılından itibaren bademde ithalatımız artmaya başladı. 2005 yılında 7,99 milyon dolar olan kabuklu ve iç badem ithalatı, 2012 yılında 102 milyon dolara çıktı. İthalatın yüzde 94’ü ABD’den gerçekleşti.
Ülkemizin, 2005 yılında 635 tonla 5,48 milyon dolar olan ihracat geliri, 2012 yılında 7,53 bin tonla 65 milyon dolara çıktı. İhracatta Tunus, Cezayir, Libya gibi Kuzey Afrika ülkeleri ve Irak, İran, Suudi Arabistan gibi Ortadoğu ülkeleri ilk sırada yer aldı. İhracatın neredeyse tamamı iç badem olarak yapıldı.”
-Bademde gelir diğer tarım ürünlerine göre 2-3 kat fazla-
Türkiye’de, badem yetiştiriciliğinin üreticisine diğer tarım ürünlerine göre 2-3 kat daha fazla gelir getirmesine rağmen, üretimi halen genellikle çit bitkisi ya da sınır ağacı olarak dikildiğini ve dağınık ağaçlar şeklinde yapıldığını belirten Bayraktar, açıklamasında şu konulara değindi:
“Badem, diğer meyve türlerinin yetişmediği çorak, sulama imkanı az olan, kıraç, nispi olarak kötü toprağa sahip arazilerde bile ürün verir ama ürün az olur, iyi kalite de elde edilemez. Kaliteli ve bol ürün alınmak isteniyorsa toprak derinliği en az 2 metre olan organik maddece zengin, geçirgen yapıda ve verimli topraklarda badem yetiştiriciliği yapılmalı, arazi sulanabilmelidir. Yetiştiricilik, pazar değeri olan standart çeşitlerle ve kapama bahçelerde yapılmalıdır. Üreticilerimiz, badem bahçesi kurarken, güneye yamaç arazileri, geç çiçeklenen, iyi kalite, yüksek verimli çeşitleri tercih etmelidir.
Badem yetiştiriciliğine en uygun olan bölgelerimiz Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgeleridir. İç Anadolu, ilkbahar geç donları nedeniyle badem yetiştiriciliğinde riskli olan bölgemizdir. Türkiye’nin 66 ilinde, 4,7 milyonu meyve veren, 7,9 milyon badem ağacı var. Bunların yanı sıra on milyonlarca yabani badem ağacı da ülkemizin hemen her tarafını sarmış durumda. Yabani badem ağaçları aşılanır, modern badem bahçeleri kurulursa, üretim olağanüstü bir hızla artar ve Türkiye fındık gibi değerli bir ihraç ürününe kavuşur.
-Yapılması gerekenler-
Bayraktar, bademde üretimin hızla artırılması gerektiğini, Türkiye’nin bu ürünün ihracatını en az 10 katına çıkarabileceğini bildirerek, “8 bin ton badem ihraç ederek 65 milyon dolar kazanıyoruz. Bu rakam 650 milyon dolar neden olmasın? Yapılacaklar belli. Üreticilerimiz modern badem bahçeleri kurmaları için teşvik edilmeli, ilk tesis masraflarının karşılanması amacıyla desteklenmelidir. Yabani ağaçlar da Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızca hazırlanacak bir projeyle kaliteli verimli standart çeşitlerle aşılanmalıdır” dedi.
İller itibarıyla badem toplu meyveliklerinin alanı, üretim miktarı, ağaç başına ortalama verim, meyve veren yaşta ağaç sayısı, meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı ve toplam ağaç sayısı şöyle:
|
|
İller |
Toplu Meyveliklerin Alanı (Dekar) |
Üretim (Ton) |
Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg) |
Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı |
Meyve Vermeyen Yaşta Ağaç Sayısı |
Toplam Ağaç Sayısı |
|
1 |
Muğla |
32.269 |
8.750 |
17 |
518.680 |
138.321 |
657.001 |
|
2 |
Mersin |
7.608 |
8.621 |
31 |
276.006 |
87.977 |
363.983 |
|
3 |
Antalya |
11.473 |
5.404 |
24 |
227.741 |
91.645 |
319.386 |
|
4 |
Denizli |
8.780 |
5.121 |
22 |
237.734 |
117.918 |
355.652 |
|
5 |
Çanakkale |
9.055 |
4.091 |
24 |
170.130 |
176.814 |
346.944 |
|
6 |
Isparta |
6.473 |
3.916 |
20 |
193.374 |
119.685 |
313.059 |
|
7 |
Diyarbakır |
7.466 |
3.213 |
10 |
311.378 |
113.025 |
424.403 |
|
8 |
Balıkesir |
9.969 |
2.682 |
15 |
178.680 |
152.879 |
331.559 |
|
9 |
Manisa |
15.392 |
2.660 |
16 |
171.161 |
360.742 |
531.903 |
|
10 |
Elazığ |
4.998 |
2.456 |
18 |
137.180 |
87.680 |
224.860 |
|
11 |
Afyonkaraisar |
3.289 |
2.210 |
26 |
86.319 |
34.723 |
121.042 |
|
12 |
Ankara |
5.932 |
2.120 |
26 |
80.876 |
138.865 |
219.741 |
|
13 |
Mardin |
4.008 |
1.938 |
14 |
138.681 |
44.733 |
183.414 |
|
14 |
Karaman |
8.996 |
1.877 |
12 |
157.305 |
100.377 |
257.682 |
|
15 |
Gaziantep |
9.875 |
1.809 |
15 |
122.860 |
30.132 |
152.992 |
|
16 |
Nevşehir |
4.209 |
1.767 |
20 |
89.710 |
68.689 |
158.399 |
|
17 |
Aydın |
4.447 |
1.613 |
17 |
94.863 |
28.510 |
123.373 |
|
18 |
Konya |
3.554 |
1.563 |
11 |
137.690 |
93.316 |
231.006 |
|
19 |
Şanlıurfa |
22.657 |
1.499 |
7 |
201.915 |
259.410 |
461.325 |
|
20 |
Kahramanmaraş |
4.360 |
1.312 |
21 |
62.475 |
57.305 |
119.780 |
|
21 |
Uşak |
5.037 |
1.307 |
21 |
63.120 |
51.956 |
115.076 |
|
22 |
İzmir |
2.680 |
1.276 |
14 |
91.136 |
30.234 |
121.370 |
|
23 |
Burdur |
1.803 |
1.027 |
15 |
67.500 |
54.619 |
122.119 |
|
24 |
Hatay |
1.070 |
1.002 |
21 |
48.425 |
24.310 |
72.735 |
|
25 |
Eskişehir |
941 |
965 |
16 |
61.493 |
19.062 |
80.555 |
|
26 |
Adıyaman |
3.883 |
669 |
11 |
58.910 |
91.868 |
150.778 |
|
27 |
Adana |
10.576 |
623 |
15 |
42.410 |
234.329 |
276.739 |
|
28 |
Malatya |
4.610 |
564 |
13 |
43.555 |
103.515 |
147.070 |
|
29 |
Kilis |
2.458 |
560 |
10 |
58.874 |
6.542 |
65.416 |
|
30 |
Tunceli |
580 |
555 |
19 |
29.986 |
7.158 |
37.144 |
|
31 |
Tokat |
83 |
550 |
28 |
19.870 |
5.895 |
25.765 |
|
32 |
Bursa |
1.393 |
540 |
18 |
29.977 |
18.671 |
48.648 |
|
33 |
Kütahya |
1.094 |
539 |
22 |
24.920 |
13.900 |
38.820 |
|
34 |
Çankırı |
86 |
517 |
11 |
45.200 |
7.515 |
52.715 |
|
35 |
Tekirdağ |
2.616 |
437 |
12 |
35.461 |
27.459 |
62.920 |
|
36 |
Sakarya |
1.004 |
403 |
13 |
31.570 |
23.215 |
54.785 |
|
37 |
Edirne |
1.103 |
395 |
14 |
27.908 |
14.172 |
42.080 |
|
38 |
Siirt |
2.394 |
377 |
6 |
59.010 |
11.102 |
70.112 |
|
39 |
Çorum |
360 |
367 |
7 |
54.590 |
14.160 |
68.750 |
|
40 |
Amasya |
15 |
364 |
33 |
11.048 |
2.662 |
13.710 |
|
41 |
Kırıkkale |
1.278 |
353 |
14 |
24.815 |
21.609 |
46.424 |
|
42 |
Batman |
740 |
323 |
11 |
29.825 |
19.105 |
48.930 |
|
43 |
Bilecik |
374 |
322 |
34 |
9.603 |
3.314 |
12.917 |
|
44 |
Kırşehir |
138 |
194 |
13 |
14.392 |
3.941 |
18.333 |
|
45 |
Yozgat |
921 |
181 |
29 |
6.340 |
33.780 |
40.120 |
|
46 |
Kırklareli |
371 |
159 |
20 |
7.875 |
20.255 |
28.130 |
|
47 |
Niğde |
436 |
145 |
20 |
7.175 |
8.691 |
15.866 |
|
48 |
Aksaray |
83 |
134 |
20 |
6.870 |
4.895 |
11.765 |
|
49 |
Şırnak |
61 |
128 |
16 |
7.978 |
1.118 |
9.096 |
|
50 |
Bolu |
152 |
114 |
13 |
8.780 |
2.090 |
10.870 |
|
51 |
Kayseri |
512 |
98 |
9 |
10.887 |
16.598 |
27.485 |
|
52 |
Osmaniye |
924 |
84 |
8 |
10.905 |
19.830 |
30.735 |
|
53 |
İstanbul |
463 |
76 |
10 |
7.600 |
4.300 |
11.900 |
|
54 |
Karabük |
262 |
69 |
8 |
8.820 |
8.750 |
17.570 |
|
55 |
Erzincan |
39 |
61 |
7 |
8.740 |
960 |
9.700 |
|
56 |
Sinop |
0 |
51 |
15 |
3.400 |
75 |
3.475 |
|
57 |
Bitlis |
0 |
35 |
22 |
1.600 |
300 |
1.900 |
|
58 |
Bingöl |
23 |
27 |
30 |
894 |
232 |
1.126 |
|
59 |
Hakkari |
35 |
20 |
16 |
1.230 |
585 |
1.815 |
|
60 |
Kastamonu |
0 |
10 |
10 |
1.000 |
50 |
1.050 |
|
61 |
Erzurum |
0 |
7 |
8 |
850 |
100 |
950 |
|
62 |
Düzce |
0 |
5 |
20 |
250 |
0 |
250 |
|
63 |
Sivas |
101 |
3 |
20 |
150 |
5.950 |
6.100 |
|
64 |
Van |
25 |
2 |
27 |
73 |
907 |
980 |
|
65 |
Yalova |
8 |
1 |
17 |
60 |
220 |
280 |
|
66 |
Kocaeli |
5 |
0 |
0 |
0 |
200 |
200 |
|
|
Toplam |
235.547 |
80.261 |
17 |
4.679.833 |
3.242.945 |
7.922.778 |